IBD (Inflammatory bowel disease) staat voor ‘chronische darmziekte’. De meest bekende soorten van IBD zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Wat zijn de overeenkomsten en de verschillen tussen deze chronische darmaandoeningen? In dit artikel vertellen we je alles over deze aandoeningen, van het herkennen van de symptomen tot het leven met IBD.
Wat is IBD?
IBD is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat je lichaam je eigen, goede cellen aanvalt. Bij IBD valt het afweersysteem gewone darmbacteriën aan. Hierdoor gaan de darmwanden stuk en ontsteken. Wanneer je deze aandoening hebt, kan deze levenslang blijven opspelen.
De ziekte van Crohn
Bij de ziekte van Crohn kan het hele maag darmkanaal ontstoken zijn, maar meestal zit de ontsteking in het laatste stuk van de dunne darm. Bij de ziekte van Crohn zitten tussen de ontstekingen ook gezonde stukken darm.
Typerend voor de ziekte van Crohn: fistels
Fistels komen voor bij sommige mensen met de ziekte van Crohn. Een fistel is een klein onderhuids gangetje rondom de anus. Af en toe ontstaat er bij een fistel een abces. Dit is een pijnlijke, onderhuidse ontsteking met pusvorming. Bij een abces kun je het beste contact opnemen met je arts.
Colitis ulcerosa
Bij colitis ulcerosa is de dikke darm volledig ontstoken. In tegenstelling tot de ziekte van Crohn, zijn er bij colitis ulcerosa geen gezonde tussenliggende stukjes darm meer te zien.
Proctitis ulcerosa
Als alleen het laatste stuk van de dikke darm ontstoken is, bijvoorbeeld de endeldarm, wordt dat proctitis ulcerosa genoemd.
Hoe ontstaat inflammatory bowel disease?
De precieze oorzaak van IBD is niet helemaal bekend. Wel is bekend dat verschillende factoren een rol spelen bij de ontwikkeling van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Dit zijn:
- Genetische aanleg
- Erfelijkheid
- Bacteriën
- Leefstijl: denk aan voeding en roken
Wat zijn veelvoorkomende klachten bij IBD?
Bij IBD verschillen de klachten en de ernst van de klachten enorm per persoon. De meest voorkomende klachten zijn:
- diarree, vaak met bloed, slijm of pus
- buikpijn
- verstopping
- vermoeidheid
- bloedarmoede
- afvallen
- wondjes, vaak rond de anus (alleen bij Crohn)
- koorts
- gewrichtsontstekingen
Hoe worden de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa behandeld?
De klachten die bij IBD voorkomen hebben een grote impact op het dagelijks leven. Daarom is een juiste behandeling erg belangrijk. De behandeling bestaat uit een combinatie van medicijnen en het creëren en/of behouden van een gezonde leefstijl.
Medicijnen bij IBD
IBD medicijnen die (soms jaren) goed werken, kunnen op een gegeven moment uitgewerkt raken. Het is voor artsen en patiënten dan ook een zoektocht naar welke medicatie nodig is om de chronische darmontsteking rustig te krijgen én te houden.
Voor IBD zijn er medicijnen om de actieve ontstekingen zo snel mogelijk te verminderen. Dit duurt meestal acht tot twaalf weken. We noemen dat een inductiebehandeling. Daarnaast bestaat er ook een onderhoudsbehandeling. Dat is een medicamenteuze behandeling om nieuwe opvlammingen te voorkomen.
De onderhoudsbehandeling en de inductiebehandeling worden soms gecombineerd. Ook worden sommige medicijnen voor beide behandelingen gebruikt.
Welke medicijnen schrijven artsen meestal voor?
Artsen schrijven medicijnen in vier stappen voor. De medicijnen worden iedere stap iets zwaarder.
Stap 1: Je krijgt een middel dat alleen op de ontstekingsplaats werkt en weinig bijwerkingen veroorzaakt. Bij IBD zijn dit vaak mesalazinepreparaten.
Stap 2: Als het medicijn uit stap 1 niet voldoende werkt, schrijft je arts corticosteroïden voor. Dit zijn sterk ontstekingsremmende medicijnen, zoals prednison, beclomethason en budenofalk.
Stap 3: Afweeronderdrukkers zoals methotrexaat worden voorgeschreven. Dit doet je arts alleen als jouw IBD heel actief of ernstig is. Dit jaar werd het nieuwe medicijn tioguanine officieel goedgekeurd door het college ter beoordeling van geneesmiddelen (CBG).
Stap 4: Je krijgt ‘biologicals’. Dit zijn complexe medicijnen en die worden voorgeschreven als andere medicijnen niet (meer) genoeg werken.
Medicijnen die (soms jaren) goed werken kunnen op een gegeven moment uitgewerkt raken. Om deze reden kan het een zoektocht zijn welke medicatie nodig is om de ziekte tot rust te krijgen.
Leefstijl en IBD: de 3 belangrijkste tips
Bij IBD is het extra belangrijk om op je leefstijl te letten. Bekijk deze drie tips eens voor een gezonde en gebalanceerde leefstijl bij IBD:
- Slaap voldoende (6 tot 8 uur).
- Zorg voor zo min mogelijk stress.
- Eet zo veel mogelijk onbewerkte voeding.
Vermoeidheid
Ernstige vermoeidheid komt veel voor bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.Het kan de kwaliteit van leven enorm beïnvloeden. Tot nu toe is daar helaas nog geen goede oplossing voor. Op medische factoren (bloedarmoede, ontstekingen) die vermoeidheid veroorzaken heb je zelf weinig invloed. Gelukkig zijn er ook factoren waar je wel invloed op kunt hebben, zoals:
- Bezorgdheid
- Nachtrust
- Onbegrip vanuit je omgeving
- Verdeling van je energie
Hoe ga je met vermoeidheid om? 3 tips!
- Bouw je conditie langzaam weer op. Zo weten we dat bewegen goed kan werken. Hoewel het veel energie kost, kan het ook energie opleveren.
- Maak keuzes. Pak niet alles tegelijk aan, maar doe iets stapje voor stapje.
- Zorg voor een goede balans, als je je energie wil verdelen. Maak niet al je energie op in de ochtend, maar stop wanneer het nog gaat. Dan hou je wat meer energie over voor de rest van de dag.
Kom je er zelf niet uit? Vraag je arts of specialist dan om hulp. Zij verwijzen je eventueel door naar een deskundige in vermoeidheid, zoals een fysiotherapeut of psycholoog.
Grip op je IBD: 2 extra tips!
We geven je graag tips voor meer grip op je IBD, om jouw leven met je aandoening makkelijker te maken.
- Communiceer met je omgeving over wat je wel en niet kan. Dit zorgt voor meer begrip.
- Beheer zelf je zorg. Door MedApp, een app voor jouw medicijngebruik, heb je het bijvoorbeeld snel door wanneer je een medicijn vergeten bent. Je neemt het medicijn alsnog in, waardoor complicaties worden voorkomen. Klinkt dit goed? Download dan onze app.
